Al Quds Underground - digging for stories

Jeruzalem is een stad van verschillen, waarvan sommigen onoverbrugbaar zijn. De film 'Al Quds Underground - digging for stories' gaat over de verschillende verhalen in de stad.

In het politieke landschap van Jeruzalem, zoeken zowel ingewijden als buitenstaanders naar verborgen verhalen om te delen buiten de grenzen van deze stad in conflict. Wiens verhalen worden verteld, door wie? Wie luistert? De film onthult de diversiteit van de vertellers en luisteraars, en hun individuele motieven en reacties.

Kijk de film zelf en ervaar de verhalen die leven in de stad.

De film 'Al Quds Underground'

In Jerusalem

De komende twee weken reis ik naar Israel/Palestina om te werken aan vrede. Ik ben alleen niet van plan dat woord te noemen. Over vrede kun je eindeloos praten, maar ik zou als componist en theatermaker iets tastbaars bij willen dragen en concreet resultaat willen bereiken.

Het is niet de eerste keer dat ik naar het Midden-Oosten reis. Eerder maakte ik projecten op de Palestijnse Westoever, in Syrië en Jordanië. Hierbij betrok ik vluchtelingen en locale musici bij de muziekstukken die een ontmoetingsplaats werden van Arabische en Westerse cultuur.

Jeruzalem is voor velen het centrum van de wereld. Heiligdommen staan letterlijk opgestapeld hier. De messias wordt hier verwacht en het laatste oordeel. Maar ook op politiek gebied zijn mensen overal ter wereld geobsedeerd met Israel/Palestina en Jeruzalem. Men heeft het over een Westers front tegen het gevaar van de Islam, of juist over Israel en de bezetting als de oorzaak van zoveel misverstanden en verbittering.

Ik zoek niet naar grote woorden en symbolen. Hier hoop ik te leren wat vredeswerk in de praktijk kan doen. Er zijn talloze organisaties zoals de VN en het Rode Kruis die hier al tientallen jaren zitten en met grote budgetten werken, maar zij kunnen niet veel betekenen voor vrede lijkt het. Ik heb al helemaal geen budget en erg weinig tijd. Toch denk ik dat het niet onmogelijk is om een paar passen te zetten richting vrede. Het is een lange weg, maar aan de basis liggen naar mijn idee twee dingen: vertrouwen en contact. Het vertrouwen van mensen in het feit dat vrede mogelijk is. En dat als zij iets positiefs veroorzaken, het, hoe klein het ook is, bijdraagt aan een betere toekomst en anderen kan inspireren. Contact als voorwaarde voor directe kennis van elkaar en een samenleving waarin ruimte is voor verschillen. Of er vertrouwen en contact is wil ik niet alleen bekijken en vragen aan de locale bewoners maar daadwerkelijk stimuleren met artistieke acties. Welke acties dat zullen zijn kan ik nu nog niet zeggen. Eerst zal ik kijken, luisteren en leren.

Help je?

Er zijn veel conflicten ver van ons bed. 

Maar toch spelen ook jij en ik een rol bij uitbuiting en vernedering van mensen ver van hier. 

Onze vredelievende berichtjes worden met telefoons verstuurd waarin grondstoffen verwerkt zijn uit chaotische plekken waar slachtoffers vallen van onze welvaart. Voor het steenkool van onze electriciteitcentrales wordt de locale bevolking in Colombia verdreven van hun land.

Het helpt niet om je daar vandaag ongelukkig over te voelen. Het helpt om heel rustig te kijken wat je zelf kunt doen en hoe je mensen in je omgeving kunt verleiden om ook iets concreets te doen. 

Probeer wat meer kennis te vergaren en ervaring op te doen, niet alleen over conflicten zelf, maar ook over de mechanismen die jou helpen of verhinderen iets concreets te doen. 

Waarom zijn we zo passief? 
Wat houdt ons tegen om iets concreets te veranderen? 
Laat het me weten!

Chorus of Civilisations

In de Utrechtse Dom klonk een concert van het "Chorus of Civilisations".

Ik kreeg voor aanvang het woord. Hieronder een weergave van mijn betoog:

U gaat luisteren naar muziek uit Arabische, Turkse, Koerdische, Armeense, Joodse en Byzantijse bron. Het wordt een bijzonder concert, en zo is het ook aangekondigd: het is een getuigenis van de harmonie waarin mensen van uiteenlopende etnische en religieuze achtergronden samen kunnen leven.

Toen ik erover las dacht ik: we worden erin geluist. Het klinkt interessant natuurlijk: een plek zo dichtbij Syrië waar niet gevochten maar gezongen wordt. Maar is het nu juist niet een groot probleem dat wij als westerlingen veel te makkelijk onrust, oorlog en chaos in het Midden-Oosten versimpelen tot conflict tussen religies?

Ik moet denken aan de mensen in Cyprus met wie ik een project op wilden zetten. Ze waren ziek van buitenstaanders die dachten dat het probleem in Cyprus speelde tussen Christenen en Moslims.

Ook denk ik aan Palestijnse musici die zo moe waren om uit te leggen dat religie eigenlijk niet ter zaken doet in het Israëlische conflict, dat er ook Palestijnse joden zijn, dat het vanzelfsprekend is om te leven in een cultuur met verschillende religies .

De marketingman van het koor heeft goed begrepen dat wij in het Westen weinig weten hoezeer steden in het Midden-Oosten zoals Damascus, Aleppo, Ramallah, Amman en natuurlijk Jeruzalem uit een bonte verzameling culturen, tradities en geloven bestaan. Antakya is daar ook een mooi voorbeeld van. Dat deze culturen samenleven en ook samen zingen is prachtig, maar gelukkig niet zo zeldzaam als de aankondiging wil doen geloven.

Het beeld dat we vaak krijgen van de Arabische wereld is dat het een groot Moslimrijk is dat regelmatig heftig reageert op provocaties vanuit het Westen, zoals cartoons en nu weer een slechte film.

Maar als je beter leest, zie je dat er op plekken van onrust ook andere zaken spelen, zoals armoede, onderdrukking en economische uitzichtloosheid. Etnische en religieuze verschillen zijn een prachtige dekmantel voor politieke agenda’s. Als je het slim speelt, kun je de onvrede die ergens heerst ombuigen, manipuleren, verergeren en zo grote groepen mensen op de been krijgen die voor chaos zorgen. Of die tegen een regime, een religie of buitenlandse bemoeizucht protesteren.
Ik ben benieuwd hoeveel conflicten, rellen en demonstraties er zouden zijn als er geen kansarme, werkeloze en ongetrouwde jongemannen mee konden doen. En ik ben benieuwd hoe saai het nieuws zou zijn als de rellen alleen verklaard mochten worden vanuit werkelijke oorzaak en niet vanuit een anekdotische aanleiding. Dan blijkt het gebrek aan een perspectief op een plek in de maatschappij een gedeelde factor te zijn bij zoveel onrust. Intolerantie tegenover andere religies blijkt dan geen oorzaak van een gevecht, maar een symptoom van uitzichtloosheid.

Vanavond zal dit koor er niet in slagen alle spanningen tussen culturen en religies weg te zingen. Maar wij kunnen wel degelijk een bijdrage aan leveren aan het streven naar Vrede, en dat is door nieuwsgierig te blijven. Verder te kijken dan een krantekop lang is. Contact te maken met op het oog afstandelijke en complexe problemen zoals de situatie in Syrië of in de Palestijnse Gebieden. Ik durf te voorspellen dat je nieuwsgierigheid beloond zal worden op onverwachte wijze, want zodra je verder kijkt en dichter bij een conflictgebied komt, zie je behalve meer ellende ook meer schoonheid. Je ziet hoe kleine, persoonlijke uitingen van cultuur en traditie een enorme rijkdom bezitten. Vanuit een dergelijke betrokkenheid kun je een conflict benaderen vanuit waarlijke interesse en respect. 
Het is zeldzaam dat mensen uit een welvarend en vreedzaam land als Nederland zich kunnen bemoeien met een andere cultuur zonder belerend of zelfs kleinerend over te komen. Het is zaak ons oordeel te vertragen, conclusies zo lang mogelijk uit te stellen en intussen het contact tussen culturen te versterken.

Als je iets over conflict wilde leren vandaag had je ook het acht uur journaal kunnen kijken. Dat zou nu ongeveer voorbij zijn. Je hebt gekozen voor iets tragers. Door vanavond ons mond te houden en te luisteren brengen we de ander een stukje dichterbij.

Enkele fragmenten van het optreden

Een trailer van de documentaire over het Chorus of Civilisations

Dag van de Vrede

Vandaag is het 21 sep, de Internationale Dag van de Vrede. 

Dit is natuurlijk iets heel raars. 

We hebben toch vrede genoeg in Nederland?

Als we hier vrede vieren is dat toch pijnlijk voor mensen die dat niet hebben, alsof we een overdadige maaltijd organiseren om honger te bestrijden.

Waarom vieren we geen dag van conflict? 

Het is wellicht  leerzaam om te merken hoe het voelt om vernederd te worden, om te ervaren hoe makkelijk het is om elkaar de schuld te geven van problemen. Dan kunnen we morgen weer opgelucht ademhalen en waarderen dat we in vrede leven.

Aanstellingsrede Staatssecretaris van Vrede

Het is officiëel: Ik mag een jaar lang Staatssecretaris van de Vrede zijn onder Minister van Vrede Jorgen Raymann.

Het is een grote eer om door IKV Pax Christi gevraagd te zijn voor deze functie. Er zitten maar weinig componisten in de politiek.

Behalve een enkele toneelspeler is er weinig artistieke activiteit op het binnenhof. Politiek is immers een zaak van de rede, van heldere analyse en snoeiharde maatregelen.

Maar hoe rationeel is dat allemaal?

Niemand zal ontkennen dat emoties een rol spelen in Den Haag. Onder een vernistje van objectiviteit is het toch vooral ons gevoel dat onze handeling bepaalt.

Vrede en conflict zijn ook geen rationele zaken. Er wordt heel wat over vergaderd, er zijn rapporten en analyses, maar redelijkheid staat vaak machteloos tegenover irrationele krachten die conflicten op doen spelen. Ik wil het sterker uitdrukken: Als we logisch na zouden denken zou niemand aan een conflict beginnen. Pas als je beeld vertroebelt, als het grotere plaatje uit het zicht verdwijnt, kun je je overgeven aan conflict.

Ook ik ben het grote plaatje soms kwijt.

Ik heb geen idee wat de grondstoffen van mijn mobieltje teweeg brengen waar ze gewonnen worden. Ik heb geen idee wat er precies gebeurt in Colombia in de steenkoolmijnen.

Als staatssecretaris van de Vrede zal ik geen betoog houden over de exacte oorzaken van conflict en onrecht dat zich afspeelt in Colombia, in Palestina, Syrië en evengoed in Nederland.

De informatie is er. Kranten doen goed werk. Lees het en je weet het.

Maar voel je het ook?

Voel je iets, zodra je electriciteit gebruikt van steenkool uit Colombia? Merk je het, als je goud of een mobieltje aanschaft met bepaalde zeldzame metalen dat met de opbrengst daarvan burgeroorlogen in Centraal Afrika worden betaald? En dat je, zodra je fruit uit Israel koopt kans loopt daarmee direct de bezetting van de Palestijnse gebieden te steunen?

We zijn allen medeplichtig, maar voelen het niet.

Mijn beleid als staatssecretaris van de Vrede kan ik samenvatten in één woord: contact. Door verbintenis en contact onstaat betrokkenheid en alleen vanuit betrokkenheid kun je iets voelen. Pas als je het voelt kun je handelen.

Mijn doel is zoveel mogelijk mensen tot handelen aan te zetten.

Als een internationale ondernemer heb ik de laatste jaren projecten opgezet in Cyprus, Israel, Syrië en de Palestijnse gebieden.

Met Vrede hield ik me niet bezig.

Vrede is een natuurlijk resultaat als er begrip en respect heerst tussen mensen. En begrip krijg je alleen door contact.

Als componist kwam ik niet om noodhulp te verrichten. Ik kwam niet om zaken te doen of een diplomatiek lesje te leren. Ik kwam evenzeer om iets te halen als te brengen.

Muziek is niet slechts een kwestie van geluid maken, maar vooral van luisteren en reageren op elkaar. De openheid en betrokkenheid die muziek vereist is een perfect instrument om conflicten mee aan te pakken.

Muziek zoekt samenhang zonder persoonlijke verschillen te onderdrukken. Je moét jezelf zijn in muziek. Zo kan een oprechte verbintenis ontstaan.

Ik wil mensen verleiden om door middel van muziek een persoonlijke connectie met een conflictsituatie aan te gaan.

Ik wil iedereen, dus ook niet-musici aansporen om betrokken te raken bij muzikale projecten met als doel om verbintenissen te scheppen op gevoelsgebied.

Musici doen vaak geweldig goed werk om mensen na of voor een conflict te verbinden. Nu is het tijd dat een breed publiek zich met die musici kan verbinden.

Als Staatssecretaris van Vrede ga ik tijdens de Vredesweek op bezoek bij een aantal Ambassades van Vrede. Een Ambassade van Vrede is een stukje vrede in een harde samenleving, het is iets dat we echt kunnen realiseren samen.

Ik zal daar met de aanwezigen verder werken aan concrete mogelijkheden tot het scheppen van muzikaal contact. Practische methoden om doormiddel van schoonheid en verwondering duurzame connecties te scheppen.

Ook politici, zakenlui en journalisten met haast zijn van harte welkom om uit de snelle en oppervlakkige dagelijkse informatiestroom te stappen en via muziek onze medeplichtigheid aan conflict om te zetten in medeplichtigheid aan vrede.

Een brief van Jan Terlouw!

Het verzoek kwam onverwacht... met de post:

Geachte heer Twaalfhoven, Beste Merlijn,

Nederland heeft voor bijna alle belangrijke thema’s een eigen Ministerie. Waarom dan niet voor één van de meest urgente onderwerpen in de wereld: vrede? Met die gedachte in het achterhoofd richt vredesorganisatie IKV Pax Christi dit jaar voor de tweede keer een  Ministerie van Vrede op. Bemand door een Minister en Staatssecretaris van Vrede en ondersteund door Ambassades in het hele land. Deze Ambassades organiseren tijdens de Vredesweek (van 15-23 september) verschillende activiteiten, met als doel zoveel mogelijk mensen te betrekken bij de doelstelling van IKV Pax Christi: vrede nu!  

Afgelopen jaar heb ik de functie van Minister van Vrede een jaar lang met veel plezier mogen vervullen, samen met mijn staatssecretaris Petra Stienen. Deze zomer hoop ik het stokje over te dragen aan een nieuwe Minister en een nieuwe Staatssecretaris.  Ik zou het geweldig vinden als u de in 2012 de Staatssecretaris van Vrede wilt zijn.

Aangezien u op plekken werkt waar maatschappelijke verschillen leiden tot conflict, en ook grensoverschrijdend denkt, was uw naam één van de eerste die bij mij opkwam bij de vraag wie dit jaar in aanmerking zou komen voor de rol van Staatssecretaris van Vrede.

Meer informatie over Ministerie van Vrede vindt u in de bijlage of op de website van het Ministerie van Vrede www.ministerievanvrede.nl. 

Ik hoop van harte dat u deze bijzondere functie dit jaar wilt vervullen.

Met vriendelijke groet,

Jan Terlouw

Minister van Vrede 2011